بیماری های مغز و اعصاب

به هر شرایطی گفته می شود که ناشی از اختلال در بخشی از مغز و یا سیستم عصبی بوده و برخی مشکلات جسمی و روحی را به وجود می آورد. مشکلات و بیماری های مغز و اعصاب در کودکان ممکن است با علائمی همراه بوده و یا شروع شود ، به همین دلیل ، توجه به تمام علائم در کودک بسیار مهم است. رشد مغز انسان در دوران بارداری آغاز می شود و در دوران کودکی و نوجوانی ادامه می یابد. اکثر سلولهای مغز قبل از تولد تشکیل می شوند ، اما ارتباط بین این سلول های عصبی (نورون ها ) تا زمان تولد ایجاد نمی شود. مغز از ماده خاکستری و ماده سفید تشکیل شده است. مغز ، خود یک سازمان دهنده بوده و اطلاعات را انتخاب می کند . مغز ، با محیط سازگار است و ارتباط با محیط از طریق حواس لامسه ، بویایی ، بینایی ، چشایی و شنوایی ایجاد می شود. کلیه اختلالات عصبی  ، شامل اختلالات مربوط به مغز ، ستون فقرات و اعصاب هستند. علائم بیماری های مغز و اعصاب در کودکان بستگی به جایی دارد که دچار آسیب شده و یا در حال آسیب دیدگی است. یعنی بخش هایی که کنترل حرکت ، ارتباط ، بینایی ، شنوایی و غیره را تحت تاثیر قرار می دهند. اختلالات و بیماری های عصبی ، وسیع هستند. آن ها ، علل ، عوارض و پیامدهای مختلفی دارند. به همین دلیل باید گفت که علائم اختلالات عصبی نیز متفاوت می باشد. علائم فیزیکی ، شناختی ، عاطفی و رفتاری ممکن است با اختلالات خاصی در کودک همراه بوده و یا ترکیبی از هر کدام باشند. به عنوان مثال در فلج مغزی ، علائم فیزیکی بیشتر ایجاد می شود.

 بسیاری از علائم مربوط به بیماری های مغز و اعصاب در سال های اولیه رشد ، ظاهر می شوند و ممکن است در هنگام تولد کودک تشخیص داده شوند. اما بعضی از آن ها ممکن است بعدا تشخیص داده شوند ، زیرا علائم ممکن است زمانی ظاهر شوند که  به عنوان مثال رشد کودک دچار اختلال شده باشد ( مانند بیماری اوتیسم ) و یا عفونت خطرناکی به وجودآید ( مانند بیماری مننژیت ) و یا اینکه حادثه ای باعث آسیب مغزی کودک شود ( سکته مغزی ). بهرحال ، تشخصیص علائم بیماری های مغز و اعصاب در کودکان ، بر عهده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان است.

سیستم عصبی یک سیستم بسیار پیچیده است که کلیه فعالیت های بدن را تنظیم و هماهنگ می کند. این سیستم از دو بخش تشکیل شده است که شامل سیستم عصبی مرکزی و سیستم عصبی محیطی می شود. سیستم عصبی مرکزی شامل مغز و نخاع و سیستم عصبی محیطی نیز شامل تمام عناصر عصبی دیگر می شود. علاوه بر مغز و نخاع ، اندام های اصلی سیستم عصبی عبارتند از : چشم ها ، گوش ها ، اندام های حسی چشایی ، اندام های حسی بویایی ، گیرنده های حسی در پوست ، مفاصل ، عضلات و سایر قسمت های بدن. موارد زیادی ممکن است سبب آسیب رسانی به سیستم عصبی شود که برخی از آن ها شامل : عفونت ها ، نقص ساختاری ، تومور ها ، اختلال در جریان خون ، اختلالات خود ایمنی ، مشکلات ژنتیکی و قرار گرفتن در معرض سموم و یا اثرات برخی از داروها می باشد . بیماری های مغز و اعصاب در کودکان ، دارای علائمی هستند که تشخیص این علائم  توسط فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان صورت می گیرد.

بسیاری از اختلالات عصبی به صورت مادرزادی هستند به این معنی که آن ها در هنگام تولد همراه کودک هستند. اما برخی از اختلالات اکتسابی بوده و به این معنی است که پس از تولد کودک به وجود آمده اند. عوامل ژنتیکی ، می توانند بر رشد و پیشرفت اختلالات عصبی که به طور معمول از والدین و از طریق ژن ها ارث برده می شوند ، تاثیر بگذارند. تغذیه برای رشد کودک در دوران بارداری بسیار ضروری است. کمبود مواد مغذی در طی سه ماهه آخر بارداری می تواند تعداد سلول های مغزی را کاهش دهد. کمبود اسید فولیک نیز ممکن است منجر به نقص لوله عصبی شود.

بروز علائم مختلفی در کودکان ممکن است ناشی از وجود بیماری مغز واعصاب باشد. این علائم ممکن است در هر کودکی متفاوت باشد . علائمی مانند سردرد ، تشنج ، سرگیجه ، تکرر ادرار ، ضعف بینایی ، فلج ناگهانی و این قبیل علائم که ممکن است هر کدام به طورجداگانه و یا ترکیبی از علائم در کودک ظاهر شود . به خاطر داشته باشید که ظاهر شدن هر یک از این علائم در کودک ممکن است هشداری از وجود بیماری های مغز و اعصاب باشد و والدین نباید از آن سرسری بگذرند. مخصوصا اگر این علائم تکرار شده و بیشتر شوند. مثلا سردرد در کودک ممکن است نوعی نشانه و علامت از بیماری مغز و اعصاب باشد. سردرد های شدید ، طولانی و تکرار شونده ، بسیار جدی بوده و توصیه می شود که برای تشخیص به فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان مراجعه شود. علائمی که معمولا به طور  ناگهانی در کودک ظاهر شده و شدت می یابند  نیز ، باید مورد توجه واقع شوند. کودکی که دچار تشنج می شود ممکن است به بیماری صرع دچار شده باشد و یا نابینایی و ضعف در بینایی در کودک نیز که ممکن است علامتی از نوعی بیماری مغز و اعصاب باشد.

 اختلالات عصبی ، به نحوی عمل می کنند که مغز و یا سیستم عصبی بر حسب جایی که آسیب دیده است ، دچار آسیب می شود. هر چه زودتر اختلال عصبی از روی علائم تشخیص و شناسایی شود برای کودک بهتر است. اختلالات ناشناخته ممکن است باعث ایجاد مشکل زیادی در زندگی کودک شده و کیفیت رشد و زندگی او را به طور جدی کاهش دهد. تشخیص درست و درمان به موقع سبب کند شدن و یا بهبود  بیماری در کودک می شود. در مورد بیماری هایی مانند آدم ADEM که نوعی اختلال در مغز و اعصاب بوده و به علت از بین رفتن غلاف و پوشش سلول عصبی به وجود می آید ، تشخیص این بیماری تنها توسط فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان صورت می گیرد. مراجعه به موقع ، در روند بهبود و درمان بسیار مهم است.

علائم و نشانه های اختلال و بیماری های مغز و اعصاب در کودکان ، بستگی به جایی که اختلال و یا آسیب رخ می دهد ، آشکار شده و به وجود می آید. علائم می تواند فیزیکی ، رفتاری و یا ترکیبی از هر دو باشد. هر کودک ممکن است نشانه های مختلفی را داشته باشد و اختلالات مختلف نیز علائم متفاوتی ایجاد می کنند. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:

ضعف در هماهنگی عضلات: که این مورد زمانی مشخص می شود که کودک  شروع به خزیدن و یا راه رفتن می کند. علائمی مانند راه رفتن روی نوک پا.

تشنج : تشنج در کودک که شامل حرکات غیر ارادی و غیر قابل کنترل بوده و ممکن است در کل بدن و یا قسمتی از آن ایجاد شود. این علامت ممکن است علامتی از بیماری صرع و یا سایر اختلالات مغز و اعصاب باشد.

مشکلات در عضله و ماهیچه های کودک: زمانی که راه رفتن کودک با مشکل مواجه شده و یا به نظر می رسد که کودک کنترل دست و یا پای خود را ندارد.

مشکل تمرکز: ممکن است کودک قدرت تمرکز کافی نداشته باشد.این نوع علامت ممکن است نشانه ای از بروز اختلالات عصبی پیشرفته در کودک باشد به طوری که کودک به سختی روی یک چیز تمرکز کرده و تقریبا بی توجه است.

سردرد: سردرد های طولانی و مکرر و سردردهای ناگهانی و شدید همگی ممکن است علامتی از نوعی اختلال عصبی و بیماری مغز و اعصاب در کودک بوده و یا نشانه ای از بیماری میگرن باشد. بهرحال ، در صورت بروز سردرد در کودک ، مراجعه به فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان  ، ضروری است.

تاخیر در تکامل و رشد

افزایش و یا عدم رشد در اندازه سر کودک

تغییرات در فعالیت ، واکنش و یا حرکات کودک

تغییرات سطح آگاهی و یا خلق و خوی کودک

سفتی عضلات ، لرزیدن و یا تشنج

فلج صورت و عدم کنترل کودک در نگه داشتن بزاق دهان (بیماری سیالوره)

بهرحال نشانه های یک اختلال عصبی ممکن است مشابه با سایر بیماری ها باشد به همین دلیل تشخیص بیماری به عهده فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان بوده و بهتر است به محض دیدن این گونه علائم در کودکان به موقع به پزشک مراجعه شود.